ใบเสมาสลักภาพพุทธประวัติ*
อายุสมัย ศิลปะทวารวดี อายุราว พุทธศตวรรษที่ 14-16

เรื่องย่อ : ภาพนี้เล่าพุทธประวัติตอนพระพุทธเจ้าตรัสรู้พระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณแล้ว พระองค์ประบทับใต้ต้นจิกหรือต้นมุจลินท์ ครั้งนั้นมีฝนตกและลมหนาวตลอด 7 วัน พระยานาคราชมุจลินท์จึงออกจากที่อยู่ของตรและได้ล้อมพระวรกายของพระพุทธองค์ด้วยขนด 7 รอบ แผ่พังพานใหญ่เหนือพระเศียร สถิตอยู่ในใจว่าความหนาว ความร้อน อย่าเบียดเบียนพระผู้มีพระภาค ครั้นล่วง 7 วัน ท้องฟ้าปลอดโปร่งจึงคลายขนดออก แล้วจำแลงรูปของตนเป็นเพศมาณพมาเฝ้าเบื้องพักตร์พระพุทธเจ้า

*อรุณศักดิ์ กิ่งมณี, "ใบเสมาสลักภาพ"พระพุทธเจ้านั่งเหนือนาค(พระพุทธรูปนาคปรก)"จากบ้านหนองแผน อำเภอมลาไสย จังหวัดกาฬสินธุ์" ศิลปากร ปีที่ 50 ฉบับที่ 2 (มี.ค.-เม.ย.2550) : 59-69