"พระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต"
พระปรมาจารย์ใหญ่ฝ่ายวิปัสสนาธุระ
วัดป่าสุทธาวาว อ.เมือง จ.สกลนคร

ประวัติพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต
ท่านกำเนิดในสกุลแก่นแก้ว บิดาชื่อคำด้วง มารดาชื่อจันทร์ เกิดวันพฤหัสบดี เดือนยี่ ปีมะแม ตรงกับวันที่ 20 มกราคม พ.ศ.2413 ณ บ้านคำบง ตำบลโขงเจียม อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี มีพี่น้องร่วมท้องเดียวกัน 7 คน ท่านเป็นบุตรคนหัวปี เมื่ออายุได้ 15 ปี ได้บรรพชาเป็นสามเณรในสำนักบ้านคำบง ใครเป็นบรรพชาจารย์ไม่ปรากฏ ครั้นบวชแล้วได้ศึกษาหาความรู้ทางพระศาสนา มีสวดมนต์ และพระสูตรต่างๆ ในสำนักบรรพชาจารย์ จดจำได้รวดเร็วประพฤติปฏิบัติเรียบร้อยเป็นที่ไว้เนื้อเชื่อใจได้ เมื่อท่านอายุได้ 17 บิดาของร้องให้ลาสิกขาเพื่อช่วยการงานทางบ้าน เมื่อลาสิกขาไปแล้วยังคิดที่จะบวชอีกอยู่เสมอ

ครั้งอายุได้ 22 ปี ท่านอำลาบิดามารดาขอบวชและได้รับการอุปสมบทเป็นพระภิกษุในพระพุทธศาสนาเมื่อวันที่ 12 มิถุนายน พ.ศ.2436 ณ วัดศรีทอง (วัดศรีอุบลรัตนาราม) อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี มีพระอริยกวี(อ่อน) เป็นพระอุปัชฌายะ พระครูสีทาชยเสโน เป็นพระกรรมวาจารย์และพระครูประจักษ์ อุบลคุณ(สุ่ย) เป็นพระอนุสาวนาจารย์ พระอุปัชฌายะ ขนานนามภาษามคธว่า "ภูริทัตโต" แปลว่า " ผู้ให้ปัญญา ผู้แจกจ่ายความฉลาด"

เมื่อแรกอุปสมบท หลวงปู่มั่นพำนัก อยู่วัดเลียบเมืองอุบล เป็นปกออกไปอาศัยอยู่วัดบูรพารามเมืองอุบลบ้าง เป็นครั้งคราว ในระหว่างนั้นได้ศึกษาข้อปฏิบัติเบื้องต้นอันเป็นส่วนแห่งพระวินัยคือ อาจาระ ความประพฤติมารยาท เรียกว่า อาจริยวัตร

ในสมัยต่อมาได้แสวงหาวิเวก บำเพ็ญสมณธรรมในที่ต่างๆ ตามราวป่า ป่าช้า ป่าชัฏ ที่แจ้ง หุบเขา ซอยห้วย ธารเขา เงื้อมเขา ท้องถ้ำ เรือนว่าง ทางฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขงบ้าง ฝั่งขวาแม่น้ำโขงบ้าง แล้วลงไปศึกษากับครูบาอาจารย์ในกรุงเทพฯ จำพรรษาอยู่ที่ วัดปทุมวนาราม หมั่นไปสดับธรรมเทศนากับเจ้าพระคุณ พระอุบาลี(จันทร์ สิริจันโท) 3 พรรษา แล้วออกแสวงหาวิเวกในถิ่นภาคกลาง คือ ถ้ำสาริกา เขาใหญ่ นครนายก ถ้ำไผ่ขวาง เขาพระงาม และถ้ำสิงโต ลพบุรี จนได้รับความรู้แจ่มแจ้งในพระธรรมวินัย สิ้นความสงสัยในสัตถุศาสนา จึงกลับมาภาคอีสาน ทำการอบรมสั่งสอน สมถวิปัสสนา แก่สหธรรมิก และอุบาสก อุบาสิกา ต่อไปมีผู้เลื่อมใสในปฏิปทาการปโบัติมากขึ้นโดยลำดับ มีศิษยานุศิษย์แพร่หลาย กระจายทั่วประเทศ